Dolaylama Nedir? Dolaylama Örnekleri ve Özellikleri
Dolaylama Nedir?
Bir sözcükle anlatılabilecek bir kavramın birden çok sözcükle anlatılmasına dolaylama denir. Dolaylamada anlatılan kavramlar kesin, söz konusu özellikleri herkesçe bilinen kavramlardır. Ayrıca Dolaylamada çoğunlukla mecazlı anlatım benimsenir.
Örnek
» Bastığın yerleri toprak diyerek geçme tanı / Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanıBu dizelerdeki “kefensiz yatan” sözü “şehit” yerine kullanılarak dolaylama yapılmıştır.
» Delik demir çıktı mertlik bozuldu / Köroğlu’su nerde Ayvaz’ı nerde
Bu dizelerdeki “delik demir” sözü “tüfek” yerine kullanılarak dolaylama yapılmıştır.
» Bu roman aynı adla beyaz perdeye aktarılacak.
Bu cümledeki “beyaz perde” sözü “sinema” anlamında kullanılmıştır. Yani varlık tek bir sözcükle karşılanabilecekken birden fazla sözcükle karşılanmıştır.
» Bu yıl vatan şairi Gelibolu’daki mezarı başında anılacak.
Bu cümlede Namık Kemal, adıyla değil de edebiyatımızdaki ünvanıyla anılmıştır.
Örnek
» Boğaz’ın gerdanlığı uzaktan öyle güzel görünüyor ki…cümlesindeki “Boğaz’ın gerdanlığı” sözü dolaylama olduğu hâlde,
» Gerdanlık Boğaz’a ayrı bir güzellik katıyor.
cümlesindeki “gerdanlık” sözü dolaylama sayılmaz. Gerekçesi ise; sözcüğün tek kelimeden oluşmasıdır.
Ad aktarması, uzun anlatma değildir hatta bazen aslından daha kısa anlatım söz konusudur. Oysa dolaylamada hep en az iki sözcükle anlatım yapılır, hep uzun anlatım söz konusudur. En önemlisi de dolaylamada, ad aktamıasında söz edilen ilişkileri (iç-dış, parça-bütün… ) görmek mümkün değildir.
Dolaylama Örnekleri
Bazı dolaylama örnekleri;
Örnek
- İstanbul➔ Yedi tepeli şehir
- Atatürk➔ Ulu Önder
- Aslan ➔ Ormanlar kralı
- Kıbrıs ➔ Yavru vatan
- Turizm ➔ Bacasız sanayi
- Balık➔ Derya kuzusu
- Haliç ➔ Altın boynuz
- Ankara➔ Türkiye’nin kalbi
- Askerlik ➔ Vatan borcu
- Fenerbahçe ➔ Sarı kanarya
- Çay➔ Tavşan kanı
- Doğmak ➔ Dünyaya gelmek
- Şanlıurfa ➔ Peygamberler şehri
- Tuş ➔ Hayat arkadaşı
- Tüfek ➔ Delikli demir
- Kömür ➔ Kara elmas
- Pamuk ➔ Beyaz altın
- Konya➔ Tahıl ambarı
- Kaleci ➔ File bekçisi
- İzmir➔ Ege’nin incisi
- Sinema ➔ Beyaz perde
- Afrika ➔ Kara kıta
- Elazığ➔ Gakkoşlar diyarı
- Beşiktaş ➔ Kara kartal
- Galatasaray ➔ Cim bom
- Tibet ➔ Dünya’nın damı
- Malatya ➔ Kayısı kent
- Atatürk ➔ Büyük kurtarıcı
- Top ➔ Meşin Yuvarlık
- Televizyon ➔ Beyaz cam
- Şehit ➔ Kefensiz yatan
- Tabut ➔ Tahta at
- Azrail ➔ Ölüm meleği
