Edebiyat-Din İlişkisi Nedir?

Edebiyat-Din İlişkisi Nedir?

Dile bağlı bir sanat olan edebiyat, başlangıçta dini törenlerde ortaya çıkmıştır. Toplumun en önemli kişileri olarak adlandırılan din adamları (şamanlar), söyledikleri şiirlerle sözlü kültüre, sanata ve edebiyata hayat vermişlerdir.

İslamiyet’ten önce Türklerin birkaç din değiştirdikleri bilinmektedir. Önce büyü ve sihre dayalı olan Şamanizm inancına mensup olan Türkler, daha sonradan Maniheizm ve Budizm dinlerini benimsemişlerdir. Bu din değişiklikleri, oluşturulan edebi eserleri de etkilemiştir. Şamanizm döneminde kam, oyun, bahşı ve ozan gibi isimlerle anılan din adamları ve şairler, toplumsal hadiseleri destan şeklinde şiire dönüştürmüşlerdir. Ölen kişilerin arkasından sagu, lirik duyguları ifade eden koşuk ve hikmetli sözleri içeren savlar söylemişlerdir. Oluşturulan eserlerde içinde bulunulan inanç sisteminin değerlerini, inanç esaslarını bulmak mümkündür. Maniheizm ve Budizm dinlerinde ise edebi eserlerde daha farklı inanç sistemlerine değinilmiştir.

Türk edebiyatında zamanla din dışı konulara yönelme olsa da dini duygu ve tecrübeye olan ilgi hiçbir zaman bitmemiştir. Din dili, edebiyat ve şiir dilini beslemiş; edebiyat da dini düşünce, inanç ve değerlerin tanıtılması, anlaşılması ve öğretilmesi amacıyla kullanılmıştır. Türk edebiyatındaki en köklü değişiklikler, İslamiyet’in kabul edilmesiyle görülmüştür. Bu değişiklik sadece edebiyatla sınırlı kalmamış; resim, minyatür, ağaç işlemeciliği ve mimari de kendini göstermiştir. Hatta hat sanatı denilen yeni bir sanatın da başlangıcı olmuştur.
İslamiyet, sosyal ve kültürel yapıyı değiştirerek dönüştürmüştür. Bu durum edebiyat açısından sanat anlayışının, formların, malzemenin ve dilin değişimine neden olmuştur. Daha sonraki dönemlerde Tanzimat’la birlikte Batı kültürüyle yakın temasa geçilmiştir. Bu temas Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasında etkili olmuştur.
 
» Edebiyat Nedir?
» Edebiyatın Diğer Bilimlerle İlişkisi