YKS 2024'e Evden Hazırlanın! 7/24 Online Eğitim

Hemen İncele
Türk Dili ve Edebiyatı

Hüsn-i Talil Nedir? Hüsnü Talil Örnekleri ve Özellikleri

Hüsn-i Talil Nedir?

Söze güzellik katmak amacıyla herhangi bir konuyu asıl nedeni dışında gerçek olmayan, hayali ve güzel bir nedene bağlama sanatına hüsn-i talil denir.

Yani şair, bir olayın gerçek nedenini inkar edip hayali bir nedene bağlar. “Güller yüzünün renginden utandıkları için kızardılar.” sözünde şair yüzünün renginden güllerin kırmızılaşmasının nedenini “sevgilisinin yüzünün renginden utanmaları”nı gösteriyor.

Örnek
Dedim dilber yanakların kızarmış
Dedi çiçek taktım gül yarasıdır

Eskiden Anadolu’da, genç kızlar kulaklarının hemen üstünden, yaprakları yüzlerine doğru gelecek şekilde çiçek takarlardı. Şair, sevgilisiyle konuştuğunda utancından yüzü kızaran kızın, bu durumu gülün yaprağının yanaklarını yara ettiği nedenine bağladığını söyleyerek hüsn-i talil yapmıştır.

 

Hüsn-i Talil Örnekleri

Örnek
Kırlarda çiçekler hep boyun büktü
Ağaçlar hüznünden yaprağın döktü
Akşam bile şehre erkenden çöktü
Sen gittin sevgilim düzen değişti

Kırlarda çiçeklerin boynunu bükmesi (canlılığını yitirip eğilmesi) ve ağaçların yapraklarını dökmesi sonbaharın gelişiyle, akşamın erken olması ise günlerin kısalması ile ilgilidir. Bu durum, sevgilinin gidişine bağlanarak hüsnütalil yapılmıştır.


Sen yoksun hiçbir şey yok
Güneşin rengi
Ağustos yıldızlarının sıcaklığı
Karanfil kokusu

Şair “güneşin renginin, ağustos yıldızlarının sıcaklığının, karanfil kokusunun”· olmamasının nedeni olarak “senin olmaman”a bağlayarak hüsnütalil yapmıştır.


Sevgili bahçeye girdi
Çiçekler selama durdu
Mor menekşe boyun eğdi
Gül kızardı utancından

Çiçeklerin dik durması, mor menekşenin boynunu eğmesi, gülün kızarması doğal olaylardır ama şair bütün bunları sevgilinin bahçeye girmesine bağlamış yani güzel bir sebep bulmuştur.


Salındı bahçeye girdi
Çiçekler selama durdu
Mor menekşe boynun burdu
Gül kızardı hicabından

hicab : utanma

Şairin bu dörtlüğünde çiçeklerin durumunu daha güzel bir nedene bağlayarak sevgilisinin bahçeye gelmesinden dolayı olduğunu anlatmıştır. Gerçekte menekşenin boynu zaten büküktür. Gül zaten kırmızıdır. Fakat gülün, sevgilisini gördüğü için utancından kızardığını söylemektedir.


Birçok gidenin hepsi memnun ki yerinden
Birçok seneler geçti dönen yok seferinden

Ölen kişiler gittikleri yerden memnun oldukları için değil, geriye dönmeye güçleri yetmediği için dönmemektedir; ama şair gittikleri yerden memnun oldukları için dönmediklerini söyleyerek güzel bir neden bulmuş.


Ne sıcak vücutlar gitti,
Toprağı ısıtmak için.

Şair bu dizeler de bedenlerin toprağı ısıtmak için öldüğünü anlatmaya çalışmaktadır. Hepimiz biliriz ki gerçek bu değil.


Üstelik seni sevmek haşlanmış pirinçleri beyazlatır.

Pirinçler haşlandığında normal olarak beyazlar ancak şair bu gerçeği bir kenara bırakıyor ve pirinçlerin beyazlama sebebi olarak “sevmeyi” gösteriyor.


Gençtik, aşıktık, deliydik
Birbirimizi sevdikçe aydınlandı karanlıklar

Karanlığın aydınlanması birbirlerini sevmelerine bağlanarak hüsn-i talil yapılmıştır.


Yedi iklimin çiçeği, seni görüp açıldı·.

Çiçeğin gerçek açılma sebebi bir kenara bırakılıp “seni görmesi”ne bağlanmıştır.


İlk sevgiye benzeyen ilk acı, ilk ayrılık
Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık

Şair havanın ılık olmasının sebebi olarak yüreğinin ateşini göstererek hüsnütalil yapmıştır.


Yeni bir ülkede yem vermek için atlarına
Nice bin atlı kapılmıştı fetih rüzgârına.

Burada şair hayal gücünü geliştirerek olayı güzel bir nedene bağlamıştır.


Seni seyr etmek için reh-güzer-i gülşende
İki cânibde durur serv-i hırâman saf saf.

Baki bu beytinde, servi ağaçlarını gül bahçesinin iki yanına sevgiliyi seyretmek için sıralandığını söyleyerek hüsnü talil sanatını gerçekleştirmiş olur.


Aşağıdaki cümleler de hüsn-i talil sanatına örnek olarak verilebilir:

  • Sen gittin yaslara büründü cihan / Soluyor dallarda gül dertli dertli.
  • Senin o gül yüzünü görmek için güneş doğuyor.
  • Güller ki yüzünün renginden utandıkları için kızardılar.
  • Ateşten kızaran bir gül arar da / Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi.
  • Sümbül bükülür kıskancından kakül dökülünce.
  • Sen gülünce güller açar Gülpembe
 
» Söz Sanatları

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir