Devşirme Sistemi Nedir? Özellikleri ve Kuralları

Devşirme Sistemi

Devşirme, toplanmak, bir araya getirmek anlamlarına gelir. Balkanlarda ve Rumeli’de üstün yetenekli Hristiyan çocukların sıkı bir eğitimden geçirilerek yönetici ve asker olarak yetiştirilmesidir.

Osmanlı Devleti’nde, I. Mehmet (Çelebi) Devri’nde Kapıkulu Ocaklarındaki asker gereksinimini karşılamak amacıyla kurulan, Acemi Ocağı’nda belli kurallarla toplanan Hristiyan çocuklarının eğitilmesidir. Bu çocuklar İslam’ı ve Türklerin örf ve adetlerini öğrenmeleri için 3-8 sene arası Anadolu’da Türk ailelere verilirdi. Buradan çıkan çocuklar tekrar İstanbul’a getirilirdi. Acemi oğlan adını alarak yeteneklerine göre yetiştirilirdi. Devşirmeler hiçbir zaman köle olarak kabul edilmemiş ve köle olarak görülmemiştir. Çünkü İslam hukukunda bir Müslüman hiçbir zaman köle olarak kabul edilemezdi. Devşirmede her zaman gönüllülük esastır. Herhangi bir şekilde zorla Türkleştirme ve Müslümanlaştırma söz konusu değildir. Devşirmelerden askeri yeteneği en iyi olanlar Yeniçeri ocağına diğerleri de askeri yeteneğine göre sırasıyla orduda lağımcı, topçu ve tersane hizmetine verilirdi. Bunlardan zeki olanlar ise saraya Enderun mektebine gönderilirdi. Bu çocukların yaşı 8-12 arası değişirdi. Ama ideal olarak tercih edilen 15 yaş olmuştur.

Bu sistemi Osmanlı’dan önce bir çok İslam ülkesinde Gulam sistemi adıyla uygulanmıştır. Osmanlıda devşirme sisteminin en temel kurallarından biri de Osmanlı’nın kendi tebaasından (halk) olmasıdır. Bu sistem ilk kez Çelebi Mehmet zamanında Balkanlar’da uygulanmıştır. II. Murat zamanında kanunlaştırılmıştır. İlk başta sadece Rumeli’de yapılan bu sistem daha sonra Anadolu’da uygulanmaya başlamıştır. Devşirmeler Kapıkulu ve Bostancı ocağının temelini oluştururlar.
 

Devşirme Sisteminin Özellikleri

Devşirme asker alırken dikkat edilen özellikler:

• Dikkat çekmeyecek esmerler alınır sarışınlar alınmazdı.
• Tek çocuklar keller köseler doğuştan sünnetli olanlar ve aşırı uzun boylular alınmazdı.
• Ailesi ölmüşler terbiye ve görgüden yoksun olmaları endişesiyle alınmazdı.
• Kahya çocukları açıkgözlü olma endişesiyle alınmazdı.
• Genellikle Rum, Sırp, Bulgar, Boşnak ve Hırvat çocuklar tercih edilirdi.
• Türk. Kürt, Acem, Rus, Gürcü ve Çingene çocukları devşirilmezdi.

Devşirme Sistemine Kimler Girebilir

Devşirme her 40 evden bir erkek çocuk oranında yapılırdı. Tek oğul, Yahudi olanlar, evliler, köy kethüdası oğulları, çoban, köse, kel, Türkçe bilenler, sanat sahibi olanlar, çok uzun ve çok kısa olanlar, Rus, Çingene veya Trabzon Hristiyanları kesinlikle devşirilmezdi.