YKS 2024'e Evden Hazırlanın! 7/24 Online Eğitim

Hemen İncele
Coğrafya

Dünya’nın Şekli ve Sonuçları

Dünya’nın Şekli ve Sonuçları

Yer’in şekli: Bilim ve teknolojideki seviyelere bağlı olarak İlk Çağ’da Dünya’mızın şekli değişik biçimlerde tahmin ediliyordu. Orta Çağ’da özellikle Türk İslam Dünyası’nda matematik coğrafyada görülen gelişmelerle meridyenlerin uzunlukları ölçülmüş ve Yer’in yuvarlak olduğu anlaşılmıştır. 16. yüzyılda Kopernik’ten sonra önce elipsoit ve daha sonrada yuvarlak olduğu bilinen Yer’in şeklinin, 18. yüzyılda yapılan hassas ölçümler sonunda tam küre olmadığı anlaşılmıştır. Yer’in bu gerçek biçimine geoit denir.

Dünya’nın şeklinin geoit olduğunun kanıtları şunlardır:

  • Ekvator çevresi kutuplar çevresinden uzundur.
  • Ekvator yarıçapı kutuplar yarıçapından fazladır.
  • Dünya’nın merkezine daha yakın olan kutuplarda, yerçekimi kuvveti ekvatora göre daha fazladır.

Dünya’nın Şekli

Dünya’nın kutuplardan basık Ekvator’dan şişkince kendine has bir şekli vardır. Bu şekle geoit adı verilir. Dünya geoit şeklini, kendi ekseni etrafındaki dönüşü­ne bağlı olarak Ekvator kısmında oluşan merkez kaç kuvvetinin etkisiyle meydana gelen savrulma sonucunda almıştır. Dünya’nın geoit şeklinin üç önemli özelliği vardır;

  • Çekül doğrultusu her noktada Yer’in yüzeyine diktir.
  • Yer ekseni 23° 27′ eğiktir.
  • Kutuplarda basık, ekvatorda şişkin olup basıklık oranı 1/297dir.

Dünyanın Şekli ve Sonuçları
 

Dünya’nın Şeklinin Sonuçları

 
Dünya’nın Küresel Şeklinin Sonuçları:

  • Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir. Güneş ışınlarının yere düşme açısı Ekvator’dan kutuplara doğru daralır.
Güneş ışınlarının düşme açısı, ışınların atmosferde aldığı yolun ekvatordan kutuplara doğru uzamasına ve ışınların tutulma oranlarının kutuplara doğru artmasına neden olur. Bu nedenle sıcaklık ortalamaları ekvatordan kutuplara doğru genel olarak azalır. Buna enlem etkisi denir.
  • Cisimlerin gölge boyları kutuplara doğru uzar.
  • Dünya’nın yarısı aydınlıkta yarısı karanlıkta kalır. Aydınlık ve karanlık yarımküreleri ayıran sınıra “aydınlanma çemberi” denir.
  • Paralel dairelerinin çevre uzunlukları ekvatordan kutuplara doğru azalır.
  • Meridyenlerin boyları birbirine eşittir. Meridyenler arası mesafe Ekvator’dan kutuplara doğru daralır.
  • Dünya’nın ekseni etrafındaki dönüş hızı (çizgisel hız) ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır.
  • Güneş doğarken (şafak vakti) ve batarken (gurub vakti) yaşanan alacakaranlık süreleri Dünya’nın çizgisel hızına bağlı olarak ekvatordan kutuplara doğru uzar.
  • Termik basınç kuşakları oluşur (Ekvator’da termik alçak basınç, kutuplarda termik yüksek basınç).
  • Dünya’nın şeklinden dolayı harita çizimlerinde hatalar meydana gelir.
  • Kutup Yıldızı (Kuzey Yıldızı) sadece Kuzey Yarım Küre’den görülür. Kutup Yıldızı’nın görülme açısı o yerin enlem derecesini verir.

 
Dünya’nın Geoit Şeklinin Sonuçları:

  • Kutup noktaları, Ekvator’a göre Dünya’nın merkezine daha yakın olduğundan yer çekimi kutuplarda daha fazladır.
  • Ekvator’un çevresi kutupların çevresinden daha geniştir.
  • Ekvator’un yarıçapı, kutupların yarıçapından daha uzundur.

 

Dünya’nın Boyutları Hakkında Bilgi

Dünyanın Boyutları

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir