Harita Bilgisi Konu Anlatımı | Harita Bilgisi Konu Özeti

Harita Nedir?

Yeryüzünün tamamının veya bir kısmının kuşbakışı görünüşünün belli bir ölçek dahilinde düzleme aktarılmasıyla oluşan çizimlere denir. Haritacılık bilimine kartografya denir.

Bir çizimin harita sayılabilmesi için olmazsa olmaz kurallar vardır. Bu kurallar:

• Kuşbakışı görünümün sağlanması
• Belirli bir ölçek dahilinde küçültülmesi
• Bir düzleme aktarılması

Haritayı Oluşturan Unsurlar

a) Ölçek: Haritalardaki küçültme oranına ölçek denir. Ölçek, kesir ve çizgi ölçek olmak üzere ikiye ayrılır.

1- Kesir Ölçek: Küçültme oranları kesirli sayılarla ifade edilir. 1/500.000, 1/2.000.000 gibi. Kesir ölçeklerde pay harita uzunluğunu payda ise çizimi yapılan yerin ne kadar küçüldüğünü göstermektedir.

2- Çizgi Ölçek: Harita üzerindeki uzunlukların gerçekte ne kadar olduğu bir şerit üzerine işaretlenerek gösterilir. Çizgi ölçek kullanılarak harita üzerindeki iki nokta arası kuş uçuşu uzaklık bulunabilir.

b) Yön Oku: Haritalarda doğu, batı, kuzey ve güney gibi yönlerin bilinmesi önemlidir. Bu yönler enlem ve boylamlardan yararlanılarak bulunabilir. Enlem ve boylamların bulunmadığı haritalarda yön belirlemek için yön oku kullanılır.

c) Harita Anahtarı (Lejant): Harita üzerinde dağılışı gösterilen olayların tamamının harita üzerine yazılarak gösterilmesi zor olduğu için haritalarda bazı bilgiler sembollerle gösterilir. Bu sembollerin yer aldığı bölümü harita anahtarı (lejant) denir.

Haritaların Sınıflandırılması

Haritalar ölçeklerine göre ve kullanım alanlarına göre ikiye ayrılırlar.

1. Ölçeklerine Göre Haritalar: Haritalar ölçeklerine göre üç gruba ayrılır.

a) Büyük Ölçekli Haritalar: Ölçeği büyük yani ölçek paydası küçük olan haritalardır. Bu haritaların ölçekleri 1/20.000’e kadar olabilir. Büyük ölçekli haritaların özellikleri şu şekildedir:

• Gösterdiği alan dardır.
• Ayrıntı fazladır.
• Hata payı azdır.
• Ölçeğin paydası küçüktür.
• Kağıt üzerinde kapladığı alan fazladır.
• İzohipsler arası yükselti farkı azdır.

b) Orta Ölçekli Haritalar: Ölçekleri 1/20.000 ile 1/500.000 arasında olan haritalardır.

c) Küçük Ölçekli Haritalar: Ölçekleri 1/500.000 den küçük olan haritalardır. Küçük ölçekli haritaların özellikleri şı şekildedir:

• Gösterdiği alan geniştir.
• Ayrıntı azdır.
• Hata payı fazladır.
• Ölçeğin paydası büyüktür.
• Kağıt üzerinde kapladığı alan dardır.
• İzohpsler arası yükselti farkı fazladır.

2. Kullanım Alanlarına Göre Haritalar: Bir harita hazırlanırken belirtilen amaca göre hazırlanır. Bu haritalar kullanım amaçlarına göre farklı isim alırlar. Bu haritalardan bazıları:

Fiziki Haritalar: Yeryüzünün fiziki yapısı, dağları, ovaları, platoları, akarsuları, gölleri v.b. unsurları gösteren haritalardır.

İdari (Siyasi) Haritalar: Ülke sınırlarını, ülke içerisinde eyaletlerin, illerin ve ilçelerin sınırlarını gösteren haritalardır.

Beşeri Haritalar: İnsanların dağılışı ve nüfus özelliklerini gösteren haritalardır.

Ekonomik Haritalar: Ekonomik faaliyetlerin (tarım, hayvancılık, madencilik, ormancılık, ticaret v.b) dağılımını gösteren haritalardır.

Projeksiyon Yöntemleri

Haritalar çizilirken Dünya’nın şeklinden dolayı kara ve denizlerin şekil ve boyutlarında bozulmalar olmaktadır. Bu bozulmaları en aza indirebilmek için çeşitli çizim yöntemleri, projeksiyonlar geliştirilmiştir. Projeksiyon yöntemleri ele aldığı alana göre 3 kısıma ayrılır. Bu yöntemler hakkında detaylı bilgi almak için isimlerinin üstüne tıklayabilirsiniz.

1. Silindirik Projeksiyon Yöntemi
2. Konik Projeksiyon Yöntemi
3. Düzlem (Ufki) Projeksiyon Yöntemi

Haritalar hakkında bilinmesi gereken bilgiler bu kadardı. Harita bilgisi konusunun devamı olarak aşağıdaki isimlere tıklamanız yeterli olacaktır.

• Haritalarda Uzunluk Hesaplamaları
• Haritalarda Alan Hesaplamaları
• Haritalarda Yer Şekillerinin Gösterilmesi
• İzhohipsler