YKS 2024'e Evden Hazırlanın! 7/24 Online Eğitim

Hemen İncele
Türk Dili ve Edebiyatı

Sagu Nedir? Sagu Örnekleri ve Özellikleri

Sagu Nedir?

İslamiyet öncesi Türk edebiyatında, ölen bir kimsenin arkasından söylenen şiirlere sagu adı verilmiştir. Sagular, ozanlar tarafından “yuğ” adı verilen cenaze törenlerinde söylenir ve vefat eden kimsenin kahramanlıkları, yaptığı iyilikler, cömertlik ve faziletleri dile getirilir.

Sagular genellikle milli nazım şeklimiz olan dörtlükler ile meydana getirilmiştir.

Eski Türklerin sagu adını verdikleri bu tür, daha sonraki dönemlerde divan edebiyatında “mersiye”; günümüzde ise “ağıt” adını almıştır. Ancak ağıt daha çok halk tarafından ve basit bir biçimde söylenirken; mersiyede daha yoğun bir dil ve üslup kullanılmaktadır.
 

Sagunun Özellikleri

  • Çok sevilen bir kişinin ölümünden duyulan üzüntünün dile getirildiği şiirlerdir.
  • Yuğ törenlerinde, ölen kişinin ardından söylenen ölüm konulu şiirlerdir.
  • Ölenin dürüstlüğü, faziletleri anlatılır.
  • Sagular, sözlü edebiyat döneminin ürünlerindendir.
  • Sagular da koşuklar gibi “kopuz” eşliğinde söylenmiştir.
  • 7’li hece ölçüsüyle söylenir; kafiye şeması aaab’dir.
  • Nazım birimi dörtlüktür
  • Biçim bakımından koşuk gibidir.
  • Sagular, sanat kaygısından uzaktır. Samimi bir dille söylenmiştir.
  • Bilinen en eski sagu örneği Saka Türklerinden Alp Er Tunga adına söylenmiştir.
  • Sagu, geçmişte yalnızca topluma mal olmuş, tanınan, bilinen devlet büyükleri veya kahramanlar için söylenirdi. Günümüzde ise halk edebiyatı ve kültürü içinde “ağıt” olarak yaygınlaşmış ve herkesin ölümünden sonra söylenebilen bir şiir geleneği haline gelmiştir. Anadolu’da “ağıtçı” ya da “sagucu” adıyla bilinen kadınlar tarafından ölen kişilere para karşılığında ağıt yakma geleneği halen devam etmektedir.

 

Sagu Örnekleri

Sagu Örneği-1
Ödlek arığ kevredi
Yunçığ yavuz tovradı
Erdem yeme sevredi
Ajun beği çertilür

(Günümüz Türkçesiyle:
Devir iyice kötüleşti
Sefil ve kötüler güçlenip kuvvetlendi
Edep ve erdem iyice azaldı;
Çünkü dünyanın beyi yok oldu.)

Sagu Örneği-2
Alp Er Tunga öldi mü
Isız ajun kaldı mu
Ödlek öçin aldı mu
Emdi yürek yırtılur

Ödlek yırağ közetti
Ogrı tuzak uzattı
Begler begin azıttı
Kaçsa katı kurtulur

Ögreyüki mundağ ok
Munda adın tig dağ ok
Atsa ajun uğrap ok
Tağlar başı kertilür

Begler atın argurup
Kagdu anı turgurup
Mengzi yüzü sargarup
Körküm angar türtülür

Ulşıp eren börleyü
Yırtıp yaka urlayu
Sıkrıp üni yurlayu
Sıgtap közi örtülür

Könglüm için örtedi
Yitmiş yaşıg kartadı
Keçmiş özüg irtedi
Tün kün keçüp irtelür

(Günümüz Türkçesiyle:
Alp Er Tunga öldü mü?
Kötü dünya kaldı mı?
Zaman öcünü aldı mı?
Şimdi yürek yırtılır.

Zaman fırsat gözetti
Gizli tuzak uzattı
Beyler beyini azıttı
Kaçsa nasıl kurtulur?

Adeti böyle işte
Bunda başka sebep yok
Felek ok atıp vursa
Dağlar başı kertilir.

Beyler atlarını yoruyor
Kaygı onları zayıflatıyor
Benizleri yüzleri sararıp
Safran sürülmüş gibi oluyor

Erler kurtlar gibi uluşup
Bağırıp yakalarını yırtıyor
Kısık seslerle haykırıyor
Gözleri yaşla örtülünceye kadar ağlıyorlar.

Gönlüm içten yandı
Kaybolmuş yarayı kaktı
Geçmiş günleri aradım
Geceler günler geçse o yine aranır.

 
» Sözlü Edebiyat Dönemi
» İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir