Şemsettin Sami Kimdir? Edebi Kişiliği ve Önemli Eserleri

Şemsettin Sami Kimdir?

Şemsettin Sami 1850 yılında Yunanistan’ın batısında kalan Yanya’nın Fraşeri kasabasında doğmuştur. İlk öğrenimlerini özel hocalardan almış, daha sonra gittiği okullarda eski ve yeni Yunanca, Fransızca ve İtalyancanın yanı sıra Türkçe, Arapça ve Farsça öğrendi. Osmanlıcılığın en önemli temsilcilerinden sayılan Şemsettin Sami aynı esnada zamanının en büyük dil alimi sayılır. Aslen Arnavutlu olan sanatçı, Arnavut sorunlarıyla yakından ilgilendiği halde Osmanlının modernleşerek güçlenmesini savunmuş ve bunun için elinden geldiğince katkıda bulunmuş.

Osmanlı İmparatorluğunun ortak dili sayılan Türkçenin gelişimine katkı sağlamak amacıyla ilk geniş kapsamlı olan Kamus-ı Türkî adlı sözlüğü kaleme almıştır. Yazar sözlük çalışmalarından dolayı İftihar Madalyasına layık görülmüştür. Türk dilinin sadeleştirilmesi yolunda önemli çabaları olan bir yazardır. 1871 yılında İstanbul’a gelmiş. Matbuat Kalemi’nde memur olarak görev yapmaya başlamış ve bu sırada tarihimizdeki ilk yerli roman olan Taaşşuk-u Talat ve Fitnat adlı eserini 1872-1873 yıllarında parça parça yayımlamış. Sirac ve Hadika gazetelerinde de çalışan Şemsettin Sami, Vatan Yahut Silistre adlı eserin etkisiyle çıkan olaylar sırasında, bu gazete Yeni Osmanlılar lehine yayında bulunduğu için kapatıldı.

1874’te vilayet gazetesini yönetmek için Trablusgarp’a gidip, 9 ay orada kalmış. 1877 yılında bir süre Rodos Valisi Sava Paşa’nın mühürdarlığı görevinde bulunmuş. 1880’te Abdülhamit’in isteği üzerine saraya alınarak mabeynde kurulan Teftiş-i Askeri Komisyonu’nun kâtipliğine getirildi. Ölümüne kadar koruduğu bu görev, onun ekonomik rahatlığa kavuşarak kitapları üzerinde çalışmasına olanak sağlamış.
 

Şemsettin Sami’nin Edebi Kişiliği

• Osmanlıcanın en önemli temsilcilerinden biridir.
• Türk edebiyatında ilk yerli roman olan “Taaşşuk-u Talat ve Fitnat’ı” yazmıştır.
• Dil, sözlük, ansiklopedi ve çeviri alanlarında yaptığı çalışmalarla tanınmıştır.
• Türk dilinin sadeleşmesi yolunda önemli çalışmaları olan bir yazardır.
• Kutadgu Bilig ve Orhun Yazıtları üzerinde çalışmalar yapmış ve bu eseleri Türkiye TÜrkçesine çevirmiştir.
• “Sabah” ve “Tecüman-ı Şark” isimli gazeteleri çıkarmıştır.

Şemsettin Sami’nin Önemli Eserleri

Roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
Sözlük: Kamus-ı Türkî (ilk Türkçe sözlük), Kamus-ı Arabî, Kamus-ı Fransevî
Ansiklopedi: Kamusü’l Âlâm
Tiyatro: Seydi Yahya, Besa yahut Ahdevefa, Gave
Çeviri: Sefiller, Robinson Crusoe