İstifham (Soru Sorma) Nedir? İstifham Örnekleri
İstifham (Soru Sorma) Nedir?
Anlatılan duyguyu daha güçlü şekilde vermek ve okuyucunun dikkatini çekmek için cevap beklemeden soru sorulma sanatına istifham denir.
İstifham, soru sorma sanatıdır. Sevgi, nefret, üzüntü, öfke, kin gibi heyecan verici duygular bu yolla ifade edilir.
Örnek
Analar bu çocukları nasıl güldürüyorsunuz?Nasıl yaz gökleri gibi böyle
Durgun sular iyi çağlar gibi
Kulaklarına neler fısıldıyorsunuz?
Ne öğütler veriyorsunuz?
Analar bu çocukları nasıl güldürüyorsunuz?
Sanatçı gerçekte analara çocukları nasıl güldürdüklerini, kulaklarına neler fısıldadıklarını; onlara ne öğütler verdiklerini sormuyor. Soru sorarak aslında analarla çocuklar arasında özel bir bağ olduğunu düşündürmek istiyor.
İstifham (Soru Sorma) Örnekleri
Örnek
Nerde Ertuğrul’u koynunda büyütmüş obalar?Hani Osman gibi Orhan gibi gürbüz babalar?
Şair, kaybolup giden bazı değerlerden dolayı üzüntüsünü soru yoluyla dile getirmiştir.
Hani o, bırakıp giderken seni
Bu öksüz tavrını takmayacaktın?
Alnına koyarken veda busemi
Yüzüme bu türlü bakmayacaktın?
Şair, ikinci ve dördüncü dizede soru sorma yoluna gitmiştir. Ancak bu sorular cevap gerektirmemektedir.
Bana kara diyen dilber
Gözlerin kara değil mi?
Yüzünü sevdiren gelin
Kaşların kara değil mi?
Dörtlüğün 2. ve 4. dizelerinde istifham vardır.
Sükût… Kıvrım kıvrım uzaklık uzar;
Tek nokta seçemez dünyadan nazar.
Yerinde mi acep, ölü ve mezar?
Yeryüzü boşaldı, habersiz miyiz?
Güneşe göç var da, kalan biz miyiz?
Bu dizelerde, cevap beklemeksizin sorular sorularak istifham sanatını gerçekleştirilmiştir.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Mehmet Akif Ersoy bu dizede cevap bekleme amacı gütmeden bir soru sormuş ve istifham sanatını gerçekleştirmiştir.
Şu Boğaz Harbi nedir? Var mı ki dünyâda eşi?
Çanakkale Şehitlerine yazılan bu dizede cevap beklemeksizin, cümleye heyecan ve duygusallık katmak amacıyla istifham sanatı yapılmıştır.
Yumuşak başlı isem, kim dedi uysal koyunum?
Kesilir belki, fakat çekmeye gelmez boyunum!
M. Akif yine aynı şekilde dizeye heyecan katmak amacıyla cevap beklemeksizin soru sorarak istifham sanatı yapmıştır.
Aşağıdaki dizelerde de istifham sanatına başvurulmuştur:
Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?
Ya gözler altındaki mor halkalar?
Neden böyle düşman görünürsünüz
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?
Şu boğan Harbi nedir? Var mı dünyada eşi?
En kesif orduların yükleniyor dördü beşi
Yıllar var ben onu hiç unutmadım
O beni sorar mı hatırlar mı ki?
Büsbütün silinip gitti mi adım?
Gönlünün vefası bu kadar mı ki?
Göz gördü gönül sevdi ey yüzü mahım
Kurban olam var mı bunda bir günahım?
» Söz Sanatları
