Makale Nedir | Makalenin Özellikleri | Makale Örnekleri

Makale Nedir?

Bir yazarın belirli bir konudaki düşüncelerini belli kanıtlar, belgeler ve inandırıcı veriler kullanarak okuyucuya kabul ettirmeye çalıştığı yazılara makale denir. Makalelerde temel unsur düşüncedir. Asıl amaç okuyucuyu bilgilendirmektir. Bunun yanında makalenin yazılma amacı; açıklama, tanıtım ve eleştiri de olabilir. Temel amacı “öğretmek” olan makalelerde genellikle şu konulara yer verilir:

• Sosyal hayatın düzeni ve kuralları
• Bilim dallarıyla ilgili gelişmeler ve düşünceler (fizik, kimya, tıp, astronomi, biyoloji, coğrafya, deneysel bilimler vb.)
• Sanat dallarında görülen gelişme ve düşünceler (edebiyat, tiyatro, resim, müzik, sinema vb.)
• Ekonomi alanındaki gelişmeler ve sorunlar
• Siyaset ve politika ile ilgili konular
• Toplumun kültürü ile ilgili konular
• Düşünce ve felsefeye dair konular

Makalenin Özellikleri

• Temel ögesi düşüncedir. Makale yazarı seçtiği konuyla ilgili düşüncelerini sağlam kanıtlarla destekleyerek okuyucuya kabul ettirmeye çalışır.
• Makalenin toplumu aydınlatmak, yönlendirmek ve kamuoyu oluşturmak bakımından önemli bir rolü vardır.
• Gazete ile doğmuş ve gelişmiş bir yazı türüdür. Gazetelerin ilk sayfasında yer alan makalelere başmakale, bu yazının yazarına ise başyazar denir.
• Okuyucuya konunun önemini kavratabilmek için örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme gibi düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılır.
• Gazetelerde yayımlanan makalenin hedef kitlesi, genel okuyucu kitlesi yani halktır. Bilimsel makale ise ele alınan konuyla ilgilenen uzmanlara ve okuyuculara yöneliktir.
• Makale her konuda yazılabilir. İnsanı ve toplumu ilgilendiren, bilimsel ve sosyal içerikli her türlü konu makalede ele alınabilir.
• Makaleler hem bilimsel çalışmalara katkıda bulunur hem de toplumsal sorunlara çözüm önerileri getirir. Bu nedenle sosyal yaşamın ve bilimin gelişmesinde makaleler önemli etkiye sahiptir.
• Makalede dile getirilen yargılar nesneldir. Bilgiler ve düşünceler objektif bir yaklaşımla ele alınır, ifade edilir.
• Öğreticilik amacına uygun olarak açıklayıcı, öğretici anlatım ve kanıtlayıcı anlatım türlerine ağırlık verilir.
• Bilimsel makalelerde zaman zaman betimlemelere başvurulur.
• Bilimsel, ciddi ve resmi bir üslup kullanılır.
• Makalelerde dil, genellikle göndergesel işlevde kullanılır.
• Terimlere sıkça yer verilir. Sözcükler gerçek anlamlarıyla kullanılır.
• Gazete makalesinde açık, duru, kolay anlaşılır ve yalın bir dil kullanılır. Ancak bilimsel makalede yazar, belli bir okuyucu kesimine veya konunun uzmanlarına hitap edeceğinden, açık ve duru bir dil kullanma gereği duymayabilir. Terimlerle dolu olduğu için bize ağır ve sıkıcı gelen bir makale, konunun uzmanları ve konuyla yakından ilgilenenler tarafından kolaylıkla anlaşılabilir.
• Üçüncü tekil kişili anlatım kullanılır. Ben merkezli anlatımdan uzak durulur çünkü ben merkezli anlatımda öznellik ön plandadır.

Makale Türleri

Makale, yazılış amacına ve içeriğine göre üçe ayrılır:

Bilimsel Makale
Farklı bilim dallarıyla ilgili inceleme ve araştırma sonuçlarının anlatıldığı, bu alanlarla ilgili daha önce yapılmış bilimsel çalışmaların ele alındığı makale türüdür. Bilimsel makaleler genellikle dergi ve kitaplarda yayınlanır. Bilimsel bir makalede bulunması gereken ana bölümler:

• Başlık sayfası
• Ana metin
• Kaynaklar
• Özet
• Teşekkür bölümü

Edebi Makale
Dil, edebiyat ve sanat konularını ele alan makale türüdür. Bu makaleler dergi ve gazetelerde yayımlanabileceği gibi derlenerek kitap hâline de getirilebilir.

Gazete Makaleleri
Gazetelerde sosyal, siyasi ve toplumsal sorunlar gibi günlük olaylarla ilgili yayımlanan makalelerdir. Toplumsal yaşamın içinde insanı ilgilendiren bilgi ve kuralların, günlük gazetelerde öğretici bir tutumla ele alınır. Bu tür makaleler bilimsel makalelere göre daha günceldir. Bu tür makalelerde uzmanlık aranmaz. Konu ile ilgili az veya çok bilgisi olan herkes gazetelerde makale yazabilir. Bu makalelerde sade, akıcı, samimi bir dil kullanılır.
 

Makalenin Tarihsel Gelişimi

Makale; matbaa ve gazeteciliğin ortaya çıkışıyla birlikte Batı’da doğup gelişmiş, edebiyatımıza ilk gazetenin yayımlanmasıyla Bayı’dan girmiş bir türdür.

Türk edebiyatımızdaki ilk makale örneği Şinasi’nin Tecüman-ı Ahval adlı gazetedeki “Mukaddime” başlıklı yazısı olarak kabul edilir. Namık Kemal, Ziya Paşa, Şemsettin Sami, Muallim Naci, Beşir Fuad gibi sanatçılar bu türün gelişmesini sağlamıştır. Servet-i Fünun döneminde ise bu tür yayılmış, gelişmiş, olgunlaşmıştır. Türk edebiyatında makale türünde Hüseyin Cahit, Cenap Şahabettin, Fuat Köprülü, Nurettin Topçu gibi sanatçılar eser vermiştir.

Makale Türündeki Önemli Eserler:

• Ziya Paşa – Şiir ve İnşa
• Ömer Seyfettin – Yeni Lisan
• Cenap Şahabettin – Evrak-ı Eyyam
• Ahmet Hamdi Tanpınar – Edebiyat Üzerine Makaleler
• Namık Kemal – Vatan Makalesi
• Mehmet Kaplan – Kültür ve Dil

Makale Yazarının Özellikleri

• Ele aldığı konu üzerinde uzman olmalı, en azından iyi bir araştırma ve inceleme yapmış olmalıdır.
• Makale yazarı; bilgi ve deneyimlerini dilin imkanlarını iyi kullanarak açık, anlaşılır bir şekilde anlatmalıdır. Kelime ve terimleri, yazının hedef kitlesine göre seçmelidir.
• Düşünce planına uygun biçimde yazmalıdır.
• Düşüncesini savunurken mantıklı ve sağlam kanıtlar sunmalıdır.
• Kesinlikle tarafsız olmalıdır. Olaylar, kişiler ve düşünceler hakkında öznel sayılabilecek yargılarda bulunmamalıdır.
• Bilimsel makale yazarı, toplumun her kesimi tarafından kolayca anlaşılma kaygısı taşımaz; okuyucunun eserdeki terimleri anlayıp anlamayacağını düşünmez. Çünkü bilimsel makaleler o alanda uzman olan ya da o alana ilgi duyan kişilerce okunur.

» Makale Nasıl Yazılır? adlı yazımızı okuyarak makalenin planlanma süreci hakkın bilgi edinebilirsiniz.
 

Makalenin Bölümleri

Giriş Bölümü
Makalede öne sürülecek görüş ya da düşünce yazının giriş bölümünde sergilenir. Bu yüzden makalelerde girişin çok ustaca ve özenle biçimlendirilmesi gerekir. Bu bölümde makalede neyin üzerinde durulacağı, ne hakkında söz söyleneceği bir iki paragraf içinde açok seçik ortaya konmalıdır.

Gelişme Bölümü
Öne sürülen düşüncenin açıklanması, kanıtlanması, bölümü, makalenin gövdesini yani gelişme bölümünü oluşturur. Yazar, bu bölümde düşüncelerini açar, geliştirir. Bunun için de düşünceyi geliştirme yollarına sık sık başvurulur. Yazar bunu yaparak okuru söylediklerinin doğruluğuna ve gerçekliğine inandırır.

Sonuç Bölümü
Makalede söylenenlerin bir yargıya bağlandığı bölüm ise sonuç bölümüdür. Genellikle makale yazarları seçtikleri konu üzerinde söylediklerini bu bölümde derleyip toparlar ve bir sonuca bağlar.
 

Makale Örnekleri