Masalın Yapı Unsurları Nelerdir?

Masalın Yapı Unsurları

Bu yazımızda masal türünün yapısı hakkında bir diğer deyişle masalın yapı unsurları hakkında bilgi vereceğiz. Masal türü hakkında detaylı bilgi almak için Masal Nedir? adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
 

Olay

Masallar olay eksenli bir edebiyat türüdür. Tamamen hayal ürünü olan bu olaylar, olağanüstü nitelikler taşıyabilir. Masallarda “olamaz” diye bir şey yoktur. Her şey olabilir ve bunlar konu olarak işlenir.
 

Tema

Masalın geniş bir tema alanı vardır. İyi, doğru ve güzel olan her duygu ve düşünce masalın teması olabilir. Masalda temayı temsil eden kişi (tematik karakter), bütün bu iyi niteliklere sahiptir. Masallarda en çok dürüstlük, adalet, iyilik, iyi ahlak, akıllı olmak, kurnaz olmak, cesaret, dostluk, sadakat gibi temalar işlenir.
 

Çatışma

Masaldaki çatışma, hikâye ve romandaki çatışmalara göre daha şiddetlidir ve daha kolay fark edilir. Çünkü masal kişileri tek yönlü karakterlerdir. İyi olanın kötü, kötü olanın iyi yönü anlatılmaz. Romandaki gibi bir karakterin iç dünyasındaki çatışmalar masalda yoktur. Masal kahramanı dışa dönüktür. Dolayısıyla çatışma çok net biçimde ortaya çıkar. İyilerle kötülerin çatışması sonucunda iyiler kazanır, mutlu olur ve temanın vermek istediği ileti anlaşılır.
 

Yer

Masalda belirli bir yer, çevre yoktur. Hayali bir yer ve çevre söz konusudur. Bunlar da genellikle “Kafdağı’nın arkasında bir ülke, yedi kat yerin altı, periler padişahının ülkesi” gibi hayalî yerlerdir. Bunun yanı sıra gerçekliğe uygun yer ve mekânlara da rastlanabilir. Örneğin bazı Türk masallarında “Halep, Şam, İsfahan, Mısır, Bağdat” gibi yerlerin adı geçmektedir. Ancak bu yerlerin özellikleri ayrıntılı olarak verilmez.

Masal anlatıcısı mekân betimlemesi yapmaz çünkü masalda yoğun bir aksiyon vardır. Mekânlar genel ve belirgin özellikleriyle anlatılıp geçilir, romandaki gibi uzun uzun tasvirler yapılmaz.
 

Zaman

Masalda zaman da belirsizdir, hayal ürünü bir geçmiş zamandan söz edilir. Olayların anlatılmasında zamanda sıçrama yöntemine sıkça başvurulur. Mesela masal kahramanının çocukluk dönemi anlatılırken “Aradan yıllar, yıllar geçmiş.” denilerek bir anda yirmi yıl sonrasına, kahramanın genç bir delikanlı olduğu zaman dilimine geçilir.

Masallarda zaman unsuruyla ilgili kalıplaşmış (klişe) ifadelere de rastlanır: kırk gün kırk gece, üç gün üç gece, yedi gün yedi yıl gibi. Masallar geçmiş zaman kipi (-miş) kullanılarak anlatılır. Bu yönüyle de hikâyeden ayrılır. “Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, pireler berber iken, develer tellâl iken, ben babamın beşiğini tıngır mıngır sallar iken” gibi tekerlemeler aslında zamanın belirsizliğini ve olayın hayalî olduğunu da açıklar.
 

Kişi

Masal kahramanları olağanüstü nitelikler taşıyabilir. Günlük yaşamda karşılaşabileceğimiz tipten kişilerin yanı sıra “peri, dev, cüce, cadı, gulyabani, şahmeran, Zümrüdüanka kuşu” gibi hayalî kahramanlar da karşımıza çıkabilir. Masal kişileri tek yönlü ve dışa dönüktür. İyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür. Kişilerin iç dünyaları pek öne çıkarılmaz. Masalın çatışması, kişilerin karakter zıtlığından doğar.

Masalda anlatılan olay örgüsü içinde insanla insan, insanla hayvan, hayvanla hayvan, insanla doğaüstü güçler gibi karakter karşılaşmaları ve ilişkileri görülebilir. Masallarda konuşan hayvanlara, ağaçlara, bitkilere ve cansız varlıklara; insan gibi davranan cinlere, perilere, devlere, canavarlara rastlamak mümkündür. Bunlara insan özelliğini kazandıran masal, insanın doğal güçlerle mücadelesini ve ilişkilerini ortaya koyar.
 
» Masal Türleri