Rücu Sanatı Nedir? Rücu Örnekleri
Rücu Sanatı Nedir?
Sözlük anlamıyla rücu; “dönmek, geri dönmek, sözünü geri almak” anlamına gelir. Şairin şiirde ifade ettiği duygu ve düşüncelerden birden vazgeçip sonra tekrar ve daha güçlü bir şekilde aynı duygu ve düşüncelere dönme sanatına rücu denir. İlk düşünceden döner gibi yapıldığında genellikle “yok yok”, “yok öyle değil”, “yanlış söyledim” gibi ifadelerden yararlanılır.
Örnek
Topladım kendime dair ne varsa kalbindeyolculuk vakti
Bu seni son görüşüm, bu şiirim bir veda
hoşça kal diyeceğim ama hayır
bu gidişim elveda
Şiirin ilk dizelerinde vedadan söz edilmektedir. Dördüncü dizede bundan vazgeçer gibi görünen sanatçı sonradan tam bir kopuş anlamına gelen “elveda” ifadesini kullanarak ilk söylediklerinden daha güçlü bir ayrılık hissini uyandıran rücu sanatını kullanmıştır.
Rücu Sanatı Örnekleri
Örnek
O sizin gördüğünüz kadınlarGüzeldir ha bereket
Melekler kadar masum
Yok, canım şeytan kadar şirret.
Bu dörtlükte Behçet Necatigil, başta bahsettiği kadınları övüyormuş gibi yapmış, okuyucuya övdüğünü hissettirmiş fakat aslında düşüncenin tersini savunmakta olduğu için dörtlüğün sonunda asıl düşüncesine dönmüştür. Bu şekilde rücu sanatını gerçekleştirmiştir.
Erbâb-ı teşâür çoğalıp şâir azaldı.
Yok öyle değil şâirin ancak adı kaldı
Erbâb-ı teşâür : şairlik taslayanlar
İlk dizede şairlerin azaldığını söyleyen Muallim Naci ikinci dizede, önce “yok öyle değil” ifadesiyle bunu reddeder görünüyor ama hemen ardından fikrini güçlendiriyor, “şair kalmadı” diyor. Bu şekilde rücu sanatını gerçekleştirmiş oluyor.
Aşağıdaki dizeler de rücu sanatına örnek olarak verilebilir:
Ya gazi ya şehit diye geldik şehit olduk
İki gözümle gördüm topların ölüm tükürdüğünü
Tövbeler olsun göklerin veremli gibi öksürdüğünü
Neylersin oğlum Bekir şehitlik alın yazısı
O sizin gördüğünüz kadınlar
Güzeldirler ha bereket
Melekler kadar masum
Yok canım, şeytan kadar şirret
Biter yalancı nefes, tükenir sahte soluk
Yok bitmez asıl burada başlar yolculuk
Pişmanlığım gönlümdeki isyana ağır bastı
Ne yapayım, bağışlanmamı istemeye yüzüm yok
Ne dedim, tövbeler olsun bu da bir kötü işti
Benim özrüm günahımdan iki kat daha çok
Sende bir inci var ki
O inci bir denizi inci ile doldurur.
Hayır, o öyle bir incidir ki
Bir değil binlerce denizi inciyle doldurur.
» Söz Sanatları
